Η δημογραφική κατάρρευση στο δυτικό κόσμο καθώς και μια σειρά από άλλες μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις όπως π.χ η έξαρση της βίας των ανηλίκων, επαναφέρουν με εμφατικό και αδιαμφισβήτητο τρόπο, την αξία της οικογένειας.
Οι σύγχρονες μορφές της οικογένειας αλλάζουν και αυξάνονται, συχνά γρηγορότερα από ότι αντιλαμβανόμαστε ή καταγράφεται στατιστικά.
Σήμερα και στη χώρα μας έχουμε τα περισσότερα διαφορετικά είδη οικογενειών και συγχρόνως τις μικρότερες σε μέγεθος οικογένειες. Για αντικειμενικούς αλλά και υποκειμενικούς λόγους, η δημιουργία οικογένειας δυσκολεύει. Η σημασία της, επίσης διαφοροποιείται. Αφιερώνουμε λιγότερο χρόνο, υποτιμάται η σημασία της συχνής επαφής, παρασυρόμαστε από την ταχύτητα μιας απαιτητικής καθημερινότητας ή χρησιμοποιείται ως άλλοθι.
Κι όμως παρά την υποχώρηση της σημασίας που μπορεί να δίνεται στο επίπεδο της καθημερινής ζωής, η αξία της καθημερινά επιβεβαιώνεται. Οι νέες εποχές και εξελίξεις, βλέπουμε ότι δεν ακυρώνουν ούτε εναντιώνονται στη σημασία και το ρόλο της οικογένειας, στη διαπαιδαγώγηση, στο χτίσιμο του χαρακτήρα και των αξιών των νέων, στη στήριξη των πιο αδύναμων ή των ηλικιωμένων.
Ειδικότερα η ελληνική πυρηνική οικογένεια με όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει παραμένει σημείο αναφοράς και λειτουργεί τις περισσότερες φορές ως το «δίχτυ» ασφαλείας που συγκρατεί από την πτώση ή κατά την πτώση, τα αδύναμα μέλη της.
Η περίοδος της δεκαετούς οικονομικής κρίσης υπήρξε ενδεικτική του βάθους και της αντοχής των οικογενειακών δεσμών αλλά και της αλληλο- υποστήριξης (οικονομικής και ψυχολογικής).
Η κοινωνική συνοχή διατηρήθηκε σε ένα μεγάλο ποσοστό εξαιτίας της ιδιάζουσας «ψυχοδομής» της ελληνικής οικογένειας και κυρίως της σχέσης των γονιών με τα παιδιά αλλά και τους ηλικιωμένους.
Υπό το πρίσμα της δημογραφικής κατάρρευσης που μετατρέπεται σε εφιάλτη για τις αναπτυγμένες και ευημερούσες δυτικές κοινωνίες, απαιτείται να «επανεφεύρουμε» την οικογένεια και κυρίως να διασφαλίσουμε την λειτουργικότητά της μέσα από ένα ευρύ υποστηρικτικό πλαίσιο. Αυτό αποτελεί έναν από τους βασικούς, στόχους του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό, το οποίο φιλοδοξούμε – με ορίζοντα δεκαετίας – να δημιουργήσει αρχικά ένα πλατό, συγκρατώντας τον αριθμού των γεννήσεων, στα σημερινά επίπεδα.
Οι πολιτικές και τα μέτρα υποστήριξης των νέων ζευγαριών και των οικογενειών με παιδιά υλοποιούνται και εμπλουτίζονται διαρκώς, από την πρώτη ημέρα ανάληψης της διακυβέρνηση της χώρας από την κυβέρνηση και την ανάδειξη από τον Κ. Μητσοτάκη του δημογραφικού σε επείγουσα εθνική προτεραιότητα.
Η κυβέρνηση μας θεσμοθέτησε τον Ιούλιο του 2019, σε μια κίνηση τόσο συμβολική όσο και ουσιαστική το επίδομα γέννας ύψους 2.000 ευρώ. Το οποίο αυξήσαμε τον Φεβρουάριο από 400 έως 1500 ευρώ για κάθε παιδί αναγνωρίζοντας την πίεση που ασκεί η ακρίβεια στις οικογένειες. Πριν από λίγες ημέρες περίπου 75.000 οικογένειες πήραν περίπου 39 εκ. ευρώ που αντιστοιχεί και στα αναδρομικά για τα παιδιά που γεννήθηκαν στη διάρκεια του ’23. Αυξήσαμε το αφορολόγητο για οικογένειες με παιδιά και όφελος για 1,34 εκ. φορολογούμενους. Επεκτείναμε την άδεια και το επίδομα μητρότητας στο ιδιωτικό τομέα ενώ πρόσφατα και σε αυτοαπασχολούμενες, ελεύθερες επαγγελματίες και αγρότισσες, διορθώνοντας μια απαράδεκτη αδικία μεταξύ του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Πλέον μια αυτοαπασχολούμενη ή μια αγρότισσα μπορεί να λαμβάνει μέχρι και 1.000 ευρώ το μήνα για τους 9 πρώτους μήνες της ζωής ενός παιδιού. Παράλληλα δόθηκε και νομικά η δυνατότητα μεταβίβασης της γονικής άδειας και στον πατέρα. Προσαυξήθηκαν τα εισοδηματικά όρια του επιδόματος θέρμανσης σε 5.000 ευρώ από 3.000 ευρώ για κάθε παιδί, εισήχθη κοινωνικό τιμολόγιο ρεύματος πολυτέκνων, αυξήθηκαν τα οικογενειακά επιδόματα για τους δημοσίους υπαλλήλους. Από 1ης Μαρτίου ισχύει το πλαφόν στο βρεφικό γάλα ενώ από το 2019 βρίσκονται στο χαμηλό συντελεστή του ΦΠΑ οι βρεφικές πάνες και άλλα βρεφικά ήδη.
Ξέρουμε πόσο σημαντικό είναι για τα νέα ζευγάρια και τις οικογένειες να βρίσκουν θέση για τα παιδάκια τους, στους βρεφονηπιακούς σταθμούς αλλά και στα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης. Φέτος ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας για το πρόγραμμα των vouchers θα φτάσει στα 360 εκ. ευρώ για να μην μείνει κανένα παιδί εκτός. Εννοείται με αυξημένη μέριμνα για τα παιδάκια με αναπηρία. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και ειδική νομοθετική πρόβλεψη διαθέτουμε επιπλέον 70 εκ. ευρώ για τη δημιουργία 20.000 νέων θέσεων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς των Δήμων της χώρας. Έχουμε διασφαλίσει πόρους από το νέο ΕΣΠΑ για την επέκταση του προγράμματος «Νταντάδες της Γειτονιάς» σε όλους του Δήμους. Ένα πιλοτικό και πρωτοποριακό πρόγραμμα που διευκολύνει την καθημερινότητα νέων μαμάδων και οικογενειών από τους πρώτους μήνες της γέννησης ενός μωρού. Τα σχολικά γεύματα για παιδιά δημοτικού είναι μια ακόμη ένεση στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς χιλιάδων οικογενειών. Για την επόμενη τριετία το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής θα διαθέσει περισσότερα από 355 εκ. ευρώ, σε εκατοντάδες σχολεία σε 55 δήμους της χώρας με έμφαση στις πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας. Προετοιμάζουμε από κοινού με τους Δήμους ένα πρόγραμμα συμβουλευτικής προκειμένου να βοηθήσουμε τους γονείς στην κατανόηση και διαχείριση των παιδιών και των εφήβων.
Συνοπτικά να αναφέρω ότι στη στήριξη των οικογενειών με παιδιά κατευθύνεται η μερίδα του λέοντος από το συνολικό ετήσιο προϋπολογισμό των 4 δισεκατομμυρίων ευρώ που διαχειρίζεται το Υπουργείο μας. Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν ακόμη πολλά να γίνουν. Ωστόσο είναι σημαντική η υπόμνηση ότι κανένα προνοιακό σύστημα ακόμη και στις πλέον εύρωστες οικονομικά κοινωνίες, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αποτελεσματικότητα μιας λειτουργικής οικογένειας, με υγιείς και στέρεους δεσμούς.
Η Σοφία Ζαχαράκη είναι Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
