Δημοσιογράφος: Γιώργος Λαουτάρης
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από ένα τοπικό ζήτημα: Οι εγκαταστάσεις του παραρτήματος Βούλας του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Αττικής, το γνωστό ΠΙΚΠΑ, βρίσκεται στο μέσο δύο μεγάλων τουριστικών επενδύσεων. Υπάρχει κάποια περίπτωση μετεγκατάστασης των παιδιών και αλλαγής χρήσης του ακινήτου;
Σας απαντώ πολύ ξεκάθαρα: απολύτως καμία. Η συγκεκριμένη δομή εκτός από το γεγονός ότι επιτελεί με τρόπο υποδειγματικό την αποστολή της, αποτελεί ένα κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας. Μια κιβωτός ιστορικής και όχι μόνο, μνήμης. Φαντάζομαι ότι ελάχιστοι γνωρίζουν ότι το συγκρότημα του πρώην Π.Ι.Κ.Π.Α της Βούλας σχεδιάστηκε – όπως και το αντίστοιχο της Πεντέλης – από έναν σπουδαίο Έλληνα αρχιτέκτονα, τον Πάνο Νικολή Τζελέπη, γεννημένο στην Κωνσταντινούπολη και με πατρικές ρίζες στη Φουρνά Ευρυτανίας. Ο Τζελέπης, που μαζί με τους Δημήτρη Πικιώνη και Αριστοτέλη Ζάχο πρωτοστάτησαν στην επιστροφή προς τη λαϊκή αρχιτεκτονική, έβαλε εκτός από την αδιαμφισβήτητη επιστημοσύνη του, ειλικρινή αγάπη και νοιάξιμο για τα παιδιά που θα φιλοξενούσε το ίδρυμα. Μικρή κλίμακα σε όλα, για να είναι οικεία στα παιδιά. Εκτός βεβαίως από την αρχιτεκτονική αξία του συγκροτήματος, στο ίδρυμα παρέχονταν εντελώς πρωτοποριακές υπηρεσίες και προγράμματα πολλά αντιγραφή από τις προηγμένες κοινωνικά χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης. Όλα αυτά εξηγούν και δικαιολογούν την απόφαση μας ως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για τη συντήρηση του ιστορικού αυτού χώρου. Ο οποίος για παραπάνω από 8 δεκαετίες παραμένει στην καρδιά του κοινωνικού κράτους φροντίζοντας χιλιάδες ευάλωτα παιδιά και ενήλικους συμπολίτες μας.
Η ελληνική κοινωνία αγκαλιάζει τον θεσμό της αναδοχής;
Πιστεύω ότι η κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας αλλάζει σιγά σιγά προς το καλύτερο σε ό,τι αφορά τις υιοθεσίες και τις αναδοχές. Βλέπουμε ότι η νέα γενιά είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένη σε αυτό το ζήτημα και πλέον εμφανίζεται περισσότερο πρόθυμη να στραφεί σε αυτή την επιλογή. Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: οι αναδοχές σημείωσαν εντυπωσιακή αύξηση και μάλιστα μεταξύ 2022 και 2023 αυτή ανήλθε στο 80%. Σε απόλυτους αριθμούς το 2022 υπήρξαν 54 αναδοχές ενώ το 2023 94. Αυτή τη στιγμή σε ανάδοχες οικογένειες έχουν ενταχθεί 639 παιδιά και 103 ενήλικες εκ των οποίων οι 57 είναι άτομα με αναπηρίες. Ως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας προσπαθούμε διαρκώς να διευκολύνουμε τις διαδικασίες χωρίς την παραμικρή έκπτωση ως προς την ασφάλεια και προστασία των παιδιών. Η αναβάθμιση της πλατφόρμας anynet τον Σεπτέμβριο του 2023, πέρα από διαφάνεια αύξησε την ταχύτητα στις συνδέσεις των παιδιών με τους υποψήφιους γονείς. Δεν σταθήκαμε μόνο εκεί, αλλά προχωρήσαμε και σε κίνητρα. Διπλασιάσαμε το μηνιαίο επίδομα αναδοχής για παιδιά με αναπηρία στα 750€ από 375€ και αυξήσαμε σημαντικά το αντίστοιχο επίδομα αναδοχής για παιδιά τυπικής ανάπτυξης στα 525€ από 325€, το οποίο θα αποδίδεται στους αναδόχους και μετά την ενηλικίωση των παιδιών. Έτσι θέλουμε να δείξουμε τον απαιτούμενο σεβασμό στην αποστολή που έχουν αναλάβει εκατοντάδες ανάδοχοι γονείς.
Υπάρχουν άτομα με αναπηρίες που χρειάζονται 24ωρη φροντίδα, των οποίων όμως οι γονείς μεγαλώνουν ή φεύγουν από τη ζωή. Πώς αντιμετωπίζει το κράτος αυτή την κατηγορία ανθρώπων;
Είναι μια μεγάλη και πολυμέτωπη μάχη η στήριξη των ανθρώπων με αναπηρία που είτε βρίσκονται σε δομές είτε ζουν στο σπίτι τους, μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον.
Αυτή τη στιγμή δίνουμε ιδιαίτερο βάρος, στα παιδιά αναπηρία που ζουν σε ιδρύματα, άρα και η σύνδεση με το γονεϊκό περιβάλλον απουσίαζε εξαρχής. Ο θεσμός της επαγγελματικής αναδοχής έχει στόχο να παρέχει σε παιδιά με υψηλό βαθμό αναπηρίας ένα οικογενειακό περιβάλλον. Εντός του Νοεμβρίου θα έχουμε τις πρώτες συνδέσεις μεταξύ επαγγελματιών αναδόχων γονέων και παιδιών που ζουν σε ιδρύματα με ποσοστό αναπηρίας άνω του 67% ή ψυχικής αναπηρίας άνω του 50%. Έχουμε ήδη υπογράψει συμφωνία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, ώστε να παρέχει ειδική επιμόρφωση στους αναδόχους για να μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά, ένα οικογενειακό πλαίσιο που θα μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες τους. Αναγνωρίζοντας τις αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις οι οποίες σχετίζονται με τα έξοδα ενός παιδιού με υψηλά ποσοστά αναπηρίας, η μηνιαία αποζημίωση των επαγγελματιών ανάδοχων αυξάνεται στα 1.850 ευρώ μικτά. Χωρίς να διακόπτεται η καταβολή του επιδόματος αναδοχής ή των λοιπών προνοιακών επιδομάτων τα οποία λαμβάνουν τα άτομα με αναπηρία. Για τα παιδιά και τους ενήλικους με αναπηρία που παραμένουν στις οικογένειες τους εδώ και ένα χρόνο περίπου τρέχει το πιλοτικό πρόγραμμα του Προσωπικού Βοηθού. Χάρις σε αυτό το πρόγραμμα, 1.100 άτομα με αναπηρία άνω του 67% σε όλη τη χώρα έχουν στο πλευρό τους έναν ή και περισσότερους ανθρώπους να τους παρέχουν την απαραίτητη στήριξη σε όλες τους τις ανάγκες. Εξετάζουμε όλα τα δεδομένα που μας παρέχει η πιλοτική φάση ώστε να δούμε εάν τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 2025, θα μπορέσουμε να το ενισχύσουμε και να το διευρύνουμε.
Το μεγάλο στοίχημα όχι μόνο του Υπουργείου αλλά ολόκληρης της κοινωνίας είναι να προσφέρουμε τις δυνατότητες και τα εφόδια στους συμπολίτες μας με αναπηρία για μια ανεξάρτητη, αξιοπρεπή και αυτόνομη διαβίωση. Είναι ο μόνος δρόμος να απαλύνουμε από τους γονείς και τους φροντιστές των ατόμων με αναπηρία, την αγωνία της επόμενης μέρας όταν δεν είναι εκεί για να παρέχουν φροντίδα.
Διαβάσαμε την εξαγγελία σας για ένα πρόγραμμα εργασιακής και κοινωνικής ενσωμάτωσης ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες λεπτομέρειες γι’ αυτό;
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ατόμων με αναπηρία που εργάζονται και αυτό θέλουμε να αλλάξει. Το πρόγραμμα αυτό θα είναι και ο οδηγός μας για την υποστηριζόμενη απασχόληση. Μαζί με την ΔΥΠΑ και με προϋπολογισμό 8,3 εκ. € από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα εξασφαλίσουμε μέχρι το τέλος του 2025, την εργασιακή και κοινωνική ενσωμάτωση 200 ατόμων με διαταραχή φάσματος αυτισμού μέσω της παροχής συμβουλευτικής υποστήριξης από Διαμεσολαβητές και προς τους εργοδότες και την προώθησή τους στην απασχόληση επιδοτώντας το μισθολογικό κόστος και τις εργοδοτικές τους εισφορές. Έχει ολοκληρωθεί η μελέτη αυτού του έργου και σύντομα θα βγει και η Κοινή Υπουργική Απόφαση για να μπει το πρόγραμμα σε τροχιά υλοποίησης.
Τα περιστατικά εκδήλωσης έμφυλης βίας έχουν πράγματι αυξηθεί σημαντικά, όπως υποδηλώνουν οι αναφορές στα μέσα ενημέρωσης; Πώς σχεδιάζετε να άρετε τα εμπόδια που φαίνεται να αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην καταγγελία τέτοιων επεισοδίων;
Οι ειδικοί μας επισημαίνουν ότι η αύξηση των περιστατικών στην πραγματικότητα είναι απόρροια, της αύξησης των καταγγελιών. Ολο και περισσότερες γυναίκες σπάνε τον κύκλο του φόβου και της σιωπής, καταγγέλλουν, ζητούν βοήθεια και εμπιστεύονται τα μέσα που παρέχει η πολιτεία για να προφυλάξει, να νιώσουν ασφάλεια και εμπιστοσύνη, να απομακρυνθούν από το κακοποιητικό περιβάλλον, να σταθούν στα πόδια τους για εκείνες και τα παιδιά τους. Θεωρώ πάντα σημαντικό να επαναλαμβάνουμε ποια μέσα διαθέτουμε για να προστατεύσουμε τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας
- Έχουμε 44 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη τη χώρα που προσφέρουν δωρεάν νομική και συμβουλευτική υποστήριξη,
- 20 ξενώνες για την φιλοξενία όσων θέλουν ή πρέπει να απομακρυνθούν από το σπίτι.
- Πρόσφατα προστέθηκαν τα «safe houses» για την προσωρινή φιλοξενία των γυναικών τα πρώτα 24ωρα μετά την απομάκρυνσή τους από το σπίτι.
- Η 24ωρη γραμμή SOS 15.900. Σε ενάμισι χρόνο από τη λειτουργία της 6.500 άνθρωποι έχουν απευθυνθεί στη γραμμή και έλαβαν καθοδήγηση από ειδικούς.
- Η εφαρμογή panic button έχει αποδειχθεί σωτήρια σε πλείστες περιπτώσεις. Μόνο μέσα στο 2024 έχουν κατεβάσει την εφαρμογή του panic button 3.500 θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ανάμεσα στα οποία είναι και 195 άνδρες. 400 φορές ενεργοποιήθηκε και η παρέμβαση της αστυνομίας ήταν άμεση και αποτελεσματική
Υποχρέωσή μας είναι όμως να μεριμνήσουμε και για το «αύριο» των γυναικών που έχοντας υποστεί την ενδοοικογενειακή βία παίρνουν την απόφαση και φεύγουν. Στα στεγαστικά προγράμματα του Υπουργείου μας, υπάρχει ρητή πρόβλεψη για τις γυναίκες αυτές. Ενδεικτικά αναφέρω το «Στέγαση και Εργασία», που δίνει εκτός από στέγη και εργασία η οποία επιδοτείται για ένα χρόνο από το κράτος. Έχουμε επίσης υπογράψει συμφωνίες μέσω του Υπουργείου Εργασίας με μεγάλες επιχειρήσεις για την απασχόληση αυτών των γυναικών.
Τα μέτρα είναι σημαντικά αλλά δεν είναι το παν. Το βασικό ζήτημα, για το οποίο έχουμε υποχρέωση να μιλάμε και να δρούμε είναι η πρόληψη. Η πρώτη μάχη δίνεται στα σχολεία. Στη διαμόρφωση μια υγιούς κουλτούρας σχέσεων. Κι εδώ έχουν γίνει σημαντικές παρεμβάσεις αλλά έχουν αρκετό δρόμο ακόμη να διανύσουμε.
Πώς αξιολογείτε τη μέχρι σήμερα πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος «νταντάδες της γειτονιάς»; Σκοπεύετε να το επεκτείνετε;
Έχουμε ήδη ανακοινώσει ότι το πρόγραμμα από την επόμενη χρονιά θα επεκταθεί σε όλη τη χώρα με προϋπολογισμό 100.000.000 από πόρους του ΕΣΠΑ. Η πιλοτική φάση πήγε εξαιρετικά καλά και το πρόγραμμα μας έδειξε τη δυναμική του. Είναι εντυπωσιακή η ανταπόκριση των νέων μαμάδων και μπαμπάδων και των φροντιστών.,
Έχουν υπογραφεί 965 συμφωνητικά, αριθμός υπερδιπλάσιος από τον αρχικό στόχο των 400 συμφωνητικών που είχαμε θέσει, ενώ έχουν εγγραφεί 1.229 επιμελητές, που έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση να φροντίσουν με ασφάλεια τα παιδιά. Το γεγονός ότι παρέχει κατ’ οίκον φροντίδα σε βρέφη και νήπια από 2 μηνών έως 2,5 ετών είναι σπουδαία βοήθεια στους γονείς.
Θα ήθελα και ένα σχόλιό σας για το δημογραφικό πρόβλημα. Βλέπουμε έναν δισταγμό της κυβέρνησης να εξισώσει τις τρίτεκνες με τις πολύτεκνες οικογένειες, τη στιγμή που και το μοντέλο των δύο παιδιών ανά ζευγάρι, αρχίζει να σπανίζει. Δεν πιστεύετε ότι η παροχή υλικών κινήτρων θα μείωνε την υπογεννητικότητα;
Πολλές οι υπό-ερωτήσεις! Θα αρχίσω από το τελευταίο και δεν αφορά τη δική μου πεποίθηση αλλά την τεκμηρίωση και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο. Το δημογραφικό ευρύτερα και η υπογεννητικότητα συναντώνται σε χώρες και κοινωνίες που δεν τους λείπουν τα υλικά αγαθά. Το αντίθετο θα σας έλεγα. Αν δείτε την ανάλυση των σχετικών στοιχείων από τον ΟΟΣΑ και τη Eurostat θα διαπιστώσετε ο δείκτης γονιμότητας μειώνεται στις κατεξοχήν αναπτυγμένες χώρες. Σε χώρες με ισχυρή επιδοματική πολιτική, στιβαρό κοινωνικό κράτος και φιλικές προς τις οικογένειες όπως πχ η Δανία, η Σουηδία ή ακόμη και η Ελβετία οι γεννήσεις μειώνονται. Να σας πω για παράδειγμα ότι ο σχετικός δείκτης γονιμότητας στη Δανία είναι ελάχιστα καλύτερος από τον δικό μας. Στη Νότιο Κορέα επίσης που έχουν διαθέσει πακτωλό δισεκατομμυρίων δίνοντας κάθε λογής κίνητρο οι γεννήσεις έχουν καταρρεύσει. Μιλάμε για δείκτη γονιμότητας στο 0,38. Σε πάμπτωχες χώρες της Αφρικής βλέπουμε την ίδια στιγμή τον δείκτη των γεννήσεων πάνω ή κοντά στο 6. Η απάντηση δυστυχώς είναι προφανής. Το εισόδημα, τα υλικά αγαθά και η απόφαση για την απόκτηση παιδιών και δημιουργία οικογένειας, δεν συνδέονται όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Για εμάς προέχει να δώσουμε όλα τα απαραίτητα εφόδια ώστε οι οικογένειες να αισθανθούν πληρότητα και ασφάλεια, ώστε εφόσον το επιθυμούν να προχωρήσουν στην απόκτηση παιδιών. Μέσα από τη διαδικασία κατάρτισης του Εθνικού Σχεδίου για το Δημογραφικό διαπιστώσαμε ότι η πιο κρίσιμη παράμετρος είναι να πείσουμε τα ζευγάρια να προχωρήσουν από το πρώτο στο δεύτερο παιδί. Αυτή η κατηγορία οικογενειών χρειάζεται μεγαλύτερη ώθηση αλλά έχει ένα πλεονέκτημα. Εχει βιώσει τη χαρά που φέρνει ένα παιδί και χρειάζεται να νιώσει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει σε ένα δεύτερο. Εμείς ως Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής προσπαθούμε να φτιάξουμε το πλαίσιο που θα κάνει την απόφαση ευκολότερη. Με επιδόματα που αρχίζουν από την ώρα του τοκετού, άδειες μητρότητας και μεταβίβαση της άδειας και στον πατέρα, χιλιάδες θέσεις σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, κέντρα STEM, κατασκηνωτικά προγράμματα, σχολικά γεύματα σε χιλιάδες μαθητές σε όλη τη χώρα, συμβουλευτική γονέων, κοινωνικά φροντιστήρια, υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού. Τώρα ανακοινώνουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα για την πρώιμη παρέμβαση ώστε να εντοπίζουμε σε πρώιμη φάση αναπτυξιακές δυσκολίες και να παρεμβαίνουμε για την αντιμετώπισή τους.
Στο Εθνικό Σχέδιο για το δημογραφικό εντάξαμε ισχυρές φορολογικές απαλλαγές στις ιδιωτικές επιχειρήσεις προκειμένου να στηρίζουν τους εργαζόμενους με παιδιά. Όταν μια ιδιωτική εταιρεία δίνει voucher για βρεφονηπιακό σταθμό σε εργαζόμενο αυτό εκπίπτει από την εφορία.΄Η όταν οι εταιρείες δίνουν χρηματικό μπόνους για την απόκτηση παιδιού. Καταργούμε τη φορολογία 15% στα συμβόλαια υγείας για παιδιά έως 18 ετών. Μπορώ να απαριθμήσω πολλά ακόμη που ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει.
Η στήριξη των οικογενειών με παιδιά φυσικά γίνεται μέσα από τα επιδόματα τα οποία και αυξάνουμε σημαντικά, όμως στη δική μας αντίληψη όλο το άλλο πλαίσιο είναι ουσιαστικότερο, δημιουργεί ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Όσον αφορά στην υποστήριξη των τριτέκνων θα μου επιτρέψετε να μην συμφωνήσω στη διαπίστωσή σας περί δισταγμού. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ικανοποιήσει αιτήματα δεκαετιών των τριτέκνων με πιο πρόσφατες τις αποφάσεις για τις μετεγγραφές των φοιτητών και τα ποσοστά στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για προσλήψεις στο δημόσιο. Ενώ σε πάρα πολλές περιπτώσεις πχ στα στεγαστικά προγράμματα, στη μοριοδότηση για τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, στα κατασκηνωτικά προγράμματα κλπ. ήδη απολαμβάνουν τις ίδιες πρόνοιες με τους πολύτεκνους. Ξέρουμε ότι οι ανάγκες των μεγαλύτερων οικογενειών είναι πολλές και φροντίζουμε διαρκώς να διευρύνουμε τη στήριξη. Μελλοντικά θα δούμε ξανά τις δυνατότητες που έχουμε. Σας θυμίζω ότι οι οικογένειες των πολυτέκνων είναι μόλις 18.000 και των τριτέκνων σχεδόν 200.000. Με ότι αυτό σημαίνει για το κόστος της εξίσωσης.
